برندهبودن در قمار به تعبیری همیشه بازندهبودن است. یعنی شخص به ازای پولی که به دست میآورد، مدام دارد وجوه شخصیتی خود را قمار میکند!
گفتوگو با مرتضی فرشباف، نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی «تومان»
گفتوگوکننده
او کیست؟
مرتضی فرشباف از جمله کارگردانان جوان کشور است که به تازگی با فیلم «تومان» توانست نظرها را به خود جلب کند. او متولد سال 1364 در ترکمنصحرا است. فرشباف کارگردانی خوانده است و کار خود را از حدود سال 85 آغاز کرده و بعد از اولین فیلمش با نام سوگ موردتوجه قرار گرفت.
چرا سراغ او رفتیم؟
فرشباف نویسنده و کارگردان فیلم سینمایی تومان است که در جشنوارۀ سی و هشتم فجر برندۀ سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری شد. تومان داستان زندگی مردی است که سودای تغییر طبقۀ اجتماعی خود را در سر میپروراند و برای این کار به سمت قمار میرود. به همین جهت به سراغ او رفتیم تا با فرشباف در خصوص فیلم و ایدۀ آن گپوگفتی داشته باشیم.
برای گفتوگو با او چه محورهایی مدنظر داشتیم؟
در ملاقات با نویسنده و کارگردان فیلم تومان سعی بر آن داشتیم که از فرصت موجود، راهی برای رسیدن به «ساحت گفتوگو» بیابیم تا به جای سؤالات کلیشهای و پاسخهای از پیش مشخص، مسیری برای کشف معنا از طریق تحلیل، توسط گفتوگوکننده و ایجاد انگیزه نزد گفتوگوشونده فراهم شود. در این مسیر تلاش کردیم تا ضمن بررسی فنی فیلم و کاراکترها، به ایدۀ قمار در فیلم او نیز نگاهی داشته باشیم.
منظری که فوکو به جایگاه قدرت در وجود انسان دارد، بیشتر مد نظرم بود. آن دگردیسی که قدرت در فردیت انسان بهوجود میآورد، خیلی قابلبحث است. برخلاف ظاهر فیلم که شخصیتهای زیادی دارد و بهنظر میرسد اجتماع ساخته و قرار است نگاه طبقهای را تعمیم دهد، فیلم تومان از نگاه من کاملاً کاراکترمحور است و فیلم «داوود» به حساب میآید. مسیری که او طی میکند و به یک تولد دوباره میرسد. تولد دوبارهای که خیلی هم ترسناک است؛ چرا که آنچه از خاکستر مُردهاش به دست میآید و متولد میشود، خیلی کجومعوج است. من فکر کردم که باید «داوود» را از دریچۀ ذهنیاش نشان دهم. کسی که هرچقدر بیشتر میبَرد، بیشتر از دست میدهد. چراکه روی دیگر قدرت، ازدستدادن است و این سیکل تا همیشه ادامه دارد.
در واقع بازتعریف «داوود» از سوبژکتیویتۀ ذهن خود است. برای من «داوود» یک شمایل است و در ظرف شخصیتپردازی این کاراکتر، خوانشهای مختلفی میگنجد. بیشترین سؤالی که من داشتم، این بود که در وضعیت فعلی ایران که مدام شکاف طبقاتی بیشتر میشود، چگونه میتوان برای کسب جایگاه به پول و امنیت اقتصادی رسید؟ پولی که بهراحتی از مسیر طبیعی قابلحصول نیست و به همین دلیل برخیها، راههایی شاید راحتتر را برای کسب منفعت پیدا میکنند. و قمار در میان جامعهای که جوانان بخش مهمی از آن هستند، میتواند یک گزینۀ قابلدسترس باشد. یک میانبُر است چون جوان فکر میکند اگر قدم به قدم مسیر رشد و ترقی را طی کند، مشخص نیست که حتماً بتواند به یک شرایط مطلوب مالی برسد. از طرفی بحث طمع و قدرتطلبی به تعبیر شما هم وجود دارد. انتخاب قدرتی که فرد با قمار برای زندگی خود خریداری میکند. وجه ترسناک و تاریک ماجرا وقتی است که آدمی گرفتار شده و فکر میکند که موجودی برتر است. «داوود» هم این شکلی است. چون قدرت پیشگویی دارد و بهنظرش میتواند برندۀ هر قماری باشد. درحالیکه برندهبودن در قمار به تعبیری همیشه بازندهبودن است. یعنی شخص به ازای پولی که به دست میآورد، مدام دارد وجوه شخصیتی خود را قمار میکند و از دست میدهد.
برای مطالعه ادامه این مطلب باید آن را خریداری کنید
سبد خرید شما در حال حاضر خالی است.