در چند دهة اخیر گروهی از جوانان شکل گرفتند که NEET نامیده میشوند. NEET مخفف عبارت Not in Education, Employment or Training است و شامل جوانانی میشود که نه آموزش میبینند، نه کار میکنند و نه مهارت مشخصی کسب میکنند
نگاهی به علل پیدایی و خاستگاه مفهوم NEET
دانش آموخته جامعهشناسی
موضوع چیست؟
؟ موضوع اصلی این یادداشت بررسی مفهوم NEET است. این گروه، معمولاً بهعنوان افراد بیکاری شناخته میشوند که ویژگیهای خاصی دارند که در کشورهای مختلف، نشانههای آن را میتوان ردیابی کرد. در کل، این نوشته در چند محور تلاش میکند تا این مفهوم را تعریف کند و گروههای مختلف آن را برشمارد و چنانکه خواهیم دید، رویکرد کلی این مجله تأکید بر گروه آخرِ NEET، یعنی «علافان» است. سپس، خاستگاه نظری این شاخص و چرایی تدوین آن در انگلستان ارزیابی میشود. در آخر، آمارِ کشورهای مختلف درباره NEET مطرح میشوند.
چرا به این موضوع میپردازیم؟
آنچه بیش از هر چیز نویسنده را مجاب کرد تا به این موضوع بپردازد، در وهله نخست، فقدان یا کمبود ادبیات در خصوص NEET در ایران است؛ بهطوریکه جز مقالات و گزارشهایی انگشتشمار، مطالب دیگری وجود ندارد. درحالیکه مطالعه شاخص مذکور در بسیاری از کشورها از سابقة زیادی برخوردار است و آثار زیادی دربارة آن نوشته شده که از منظرهای مختلف بدان نگریستهاند. دوم، مطرحشدن این مفهوم، میتواند فتحِ بابی جدید در ادبیات مطالعات جوانان در ایران باشد و مسئله مهمی به این عرصه اضافه کند و با افق جدیدی که در این زمینه میگشاید، نگاه سیاستگذاران را به این گروه جلب کند. مطالعه NEET اهمیت زیادی دارد؛ زیرا این گروه میتواند فشار روانی و اقتصادی زیادی را بر خانوادهها تحمیل کند و علاوهبراین، بیش از گروههای دیگر مستعدِ ارتکاب جرم است. از همین رو، موضوع فوق نگاه و التفات جدی سیاستگذاران را میطلبد. البته، همین پژوهشهای اندکی که به NEET پرداختهاند، حکایت از مسئلهمندی این پدیده در ایران دارند؛ بهطوریکه در گزارش روزنامه فرهیختگان (1397)، آمار NEET، 37 درصد از جمعیت جوان کشور ذکر شده است؛ یعنی چیزی معادل 3 میلیون نفر از جمعیت ایران جزء این گروه محسوب میشوند.
عصر جدید دورهای است که زندگی انسان بیش از تمام ادوار دیگر در طول تاریخ، تحت سیطره نهادها قرار دارد. برخی از این نهادها به تمام انسانها اختصاص دارند، مانند بیمارستان و برخی دیگر نیز به بخش مشخصی از جمعیت انسانی تعلق دارند، مانند نهاد آموزش. یکی از ویژگیهای اصلی نهادها در دوران جدید، تخصصی شدن آنها در نسبت با موضوعات، گروههای انسانی و ردههای سنّی مختلف است. نهادها در تمام بخشهای زندگی انسان حضور دارند بهنحویکه حتی معدود لحظاتی از زندگی را شاید نتوان یافت که نهادها در آن مداخلهای نداشته باشند. همین امر باعث شده تا برخی متفکران از نظارت و سلطه نهادها در دوران جدید سخن بگویند. مشهورترین این تعابیر، قفس آهنین از ماکس وبر و نظام سراسربین از میشل فوکو است که هر یک به شکلی، حکایت از بدبینی نسبت به جهان مدرن دارند. این در حالی است که در جوامع سنتی، چنین سیطرهای نادر بود و شاید برای بخشی از جمعیت امکان تحقق داشت؛ اما در دوران مدرن، نهادمندشدن پدیدهای عمومی است. در این میان، دورة «جوانی» نیز برکنار از این موضوع نیست و نظیر دیگر بخشهای زندگی انسان در دستان نهادهای مشخصی قرار دارد.
با نگاهی اجمالی به تاریخ تجدد، متوجه حضور جوانان در متن مهمترین حوادث تاریخی و نهادسازیها خواهیم شد. برای مثال، دولت و ملتسازی در سدههای ۱۸ و ۱۹ از طریق ساختن نهاد ارتش و فراخواندن جوانان به سربازی اجباری ممکن شد؛ البته کارکرد دیگر نهاد سربازی تثبیت سبک زندگی نو و قوانین جدید در جوانان بود تا آنان را به شهروندانی برای دولتهای جدید تبدیل کند. در دورههای بعدی نیز یکی از راههایی که فرایند صنعتی شدن را فراهم کرد و بدان سرعت بخشید، آموزش جوانان در سطوح مختلف بود. بهطوریکه نهاد آموزش، بخشی از جوانان را لباس کارگری پوشاند و بخش دیگری را به فنسالار مبدل ساخت (فرانس، ۱۳۹۵). درمجموع، باید به خاطر داشت که در دوران تجدد، «جوانی» پدیده عمومی است که همگان از آن برخوردارند؛ درحالیکه تا پیشازاین، فقط بخشی از جوانان از این فرصت بهرهمند میشدند و بسیاری از انسانها در طول تاریخ، بعد از سپری کردن دوران کودکی بلافاصله وارد بزرگسالی میشدند. بهعبارتدیگر، در دوران تجدد، جوانی بهمثابه بازهای روانشناختی مطرح میشود که در میان دورة کودکی و پیری قرار دارد و باید تحت نظارت و دستیازی نهادها قرار گیرد تا نهادها او را برای آینده آماده سازند (شفرز، ۱۳۸۳). در این راستا، مهمترین نهادهایی که با جوانان و دورة جوانی سروکار دارند، بیشتر نهاد آموزشوپرورش و آموزش عالی، نهادهای نظارتی و پلیسی نظیر دادگاه و… و سایر نهادهای مرتبط با بازار کار هستند که وظیفة پرورش و تأدیب جوانان برای ورود به نهاد بازار را بر عهده دارند.
بااینهمه، در چند دهة اخیر گروهی از جوانان شکل گرفتند که تحت سیطرة هیچ نهادی نیستند و به نظر میرسد که از سلطة تمام نهادها خارج شدهاند. این دسته از جوانان NEET نامیده میشوند.
برای مطالعه ادامه این مطلب باید آن را خریداری کنید
سبد خرید شما در حال حاضر خالی است.