مقدمه

«روان‌شناسی و سینما» اگرچه ماهیت وجودی متفاوتی دارند، اما با توجه به خیرگی نگاهی که به آدمیزاد می‌افکنند، پیوندی دل‌نشین خواهند یافت تا جایی که در گذر زمان، «واو» حایل میان این دو عنوان از میان رفت و شاخه‌ای با نام «روان‌شناسی سینما» شکل گرفت. از سویی، روان‌کاوی نیز برای پیشبرد اهداف خود دست‌به‌دامان سینما شد تا از طریق «فیلم‌درمانی» به خوانش‌های روان‌کاوانۀ خود جامۀ درمان بپوشاند.

این نوشته بر آن است تا با پیوند میان «روان‌شناسی و سینما» و به‌واسطۀ ارائۀ چند نمونه از تولیدات هنر هفتم، به بخشی از زیستگاه فکری و رفتاری جوانانی بپردازد که اتلاف وقت و هدر‌دادن فرصت‌های نیک زندگی مشخصۀ اصلی آن‌ها به شمار می‌رود؛ همان‌ها که دغدغه‌مندی و تعهدگزینی و مسئولیت‌پذیری، عناوینی بیهوده نزدشان قلمداد می‌شود؛ نوجوانان و جوانانی که ادعای استقلال فکری از والدین خود دارند، ولی با فرسنگ‌ها دوری از خطوط تولید و در بی‌مصرفی‌ترین شکل ممکن، چرخ‌های مادی روزگارشان از طریق خانواده می‌چرخد. برای توصیف این دسته از افراد ناهنجار که پرسه‌زن خیابانِ بی‌خیالی هستند، شخصیت‌هایی را می‌توان از طریق قاب تصویر مورد مثال قرار داد. در این مجال، جهت فشرده‌سازی نگاه و توجه بیشتر به کاراکترهایی آشنا با جامعۀ ایران، چند نمونه از تولیدات داخلی سینما مورد بررسی قرار می‌گیرد تا از این دریچه به سلول‌های باور جوانانی بپردازیم که در روزگار «فرزندسالاری» در کشورمان، آمارشان جهت صعودی دارد.

در این پیش‌درآمد نمی‌توان اظهار تأسف خود را نسبت به کمبود آثار تولیدشده در سینمای ایران حول شخصیت‌های مورد اشاره پنهان کرد؛ چراکه سینما بستری مناسب برای نمایش درون‌گاه آدمی است و راهی برای زایشی دوباره از طریق به‌صحنه‌آوردن خیال و ترسیم رنگارنگی از آرزوهای دور و شاید نزدیک. هم‌نشینی گذری سینمای ایران با علم روان‌شناسی، نتایج ضعیفی همچون فیلم‌های «آتش‌بس» و «زیرسقف دودی» را به بار آورد که هنر تصویرنمایی را با موعظه‌گری اشتباه گرفتند. این در حالی است که در سینمای جهان، شاهکارهایی همچون «پرتقال كوكی» تولد یافته‌اند و در طول تاریخ به لحاظ اهمیت قد کشیده‌اند.

این مقدمه، پیش‌درآمدی است به‌سوی قابی تازه برای نگریستن از دریچۀ رسانه و اندیشه؛ بهانه‌ای برای پرداخت به مباحث مرتبط پیرامون سینما و روان‌شناسی و علوم انسانی و گشایشی برای فردا با انتشار شماره‌های بعد نشریه و مطالبی افزون‌تر.