سلبریتیها در تبدیل NEET به پدیدهای سیاسی نقشِ تعیینکنندهای دارند. کنشگری NEETها میتواند در سطوح مبتذل رسانههای اجتماعی صورت گیرد، اما در عین حال جنبش سیاسی آنها به راحتی قابلکنترل است.
نحوۀ کنشگری نسل Z در فضای
سایبر و پرسهزنی در گفتوگو با مجید سلیمانی استاد ارتباطات دانشگاه تهران
گفتوگوکننده
او کیست؟
مجید سلیمانی استاد جوان دانشگاه تهران است که مشغول تدریس و پژوهش در زمینۀ ارتباطات و تحولات عصر مدرن است.
چرا سراغ او رفتیم؟
از جمله مسائل پژوهشی مورد علاقۀ سلیمانی ارتباطات اجتماعی است. تأمل و مداقۀ او بر تحولات ارتباطاتی در جامعۀ مدرن ما را بر آن داشت تا در موضوع NEET، پیدایی آنها در عصر ارتباطات و نسبت آنها با مسئلۀ پرسهزنی به صورت خاص پرسهزنی سایبری به سراغش برویم.
برای گفتوگو با او چه محورهایی مدنظر داشتیم؟
سرآغاز گفتوگوی ما با او مسئلۀ پرسهزنی بود. بررسی این مقوله چه در بعد اجتماعی و چه از منظر آنلاین ادامۀ این گفتوگو را تشکیل داد. بررسی نحوۀ زیست NEETها در فضای مجازی و تأثیرپذیری آنها از سلبریتیها، نظام سرمایهداری و رابطۀ آن با گروه NEET از دیگر مباحثی بود که در گفتوگو با سلیمانی مطرح شد. در پایان هم نگاهی به هویت فردی و فرایند ادغام داشتیم.
پیشنهاد سیاستی
اعتقاد مجید سلیمانی بر آن است که پرسهزنی آنلاین، امتداد پرسهزنی اجتماعی است و پرسهزنی اجتماعی هم محصول صنعتی شدن و دنیای مدرن است. او میگوید که NEETها که در عصر مدرن پرسهزنی را از جمله کارهای روزمرۀ خود میدانند به موازات آن، معمولاً در فضای مجازی فعالیت زیادی هم دارند. به نظر سلیمانی، مدرنیته نهتنها تفریح را معنایی جدید بخشیده، بلکه کار و سرگرمی و دیگر ابعاد زندگی را نیز دستخوش تغییراتی جدی کرده است. این استاد ارتباطات بر آن است که فرایند مدرنیزاسیون بحران معرفتی را هم به ارمغان آورده و بسیاری از اعضای گروه محل بحث ما بدان دچارند. در دنیای مدرن، سلبریتیها بخشی از صنعتی هستند که از صد سال پیش برای جامعه طراحی شدهاند و در این دوران، گروههایی همچون NEET، نهتنها برای آنها مضر نیستند، که باعث رونق چرخۀ مشهور شدن سلبریتیها و حجیمتر شدن سرمایۀ سرمایهدار میشوند. او اعتقاد دارد که شاید بتوان گفت نسل Z فرزندان عصریاند که ارتباطات حرف اول را میزند. در این شرایط، رسانههای تصویری همچون اینستاگرام بیش از هر برههای میتواند توجهها را به خود جلب کند. در پایان سلیمانی نگاهی بر فرایند ادغامی میاندازد که رسانهها به واسطۀ تصویری که به جامعه نشان میدهند، افراد را یکدست و یک شکل میکنند. فرایندی که هویت افراد را هم تحت تاثیر قرار میدهد.
مفاهیمی نظیر پرسهزنی احتمالاً ریشه در مباحث مطالعات
فرهنگی دارد. این پدیده را باید با فرایند صنعتی شدن تحلیل کرد. فرایندی که طی آن
بهرهوری بالا رفت و اوقات فراغت به وجود آمد. به طوری که تا 150 سال پیش، اوقات
فراغت به شکل امروزیاش اصلاً وجود نداشت. در گذشته، زندگی انسانها محدودیت
بسیاری داشت. برای مثال، مسافرت به شکلی که امروزه داریم، امری متأخر است که در صد
سال اخیر رواج پیدا کرده است. کسانی در گذشته سفر میکردند، بیشتر جهانگردانی
بودند که قصد داشتند عالم را ببینند و در طی مسیر، شکلی از رهبانیت و ترک دنیا را
در پیش بگیرند. همچنین سفرهای مذهبی و دینی همانند سفر به مکه، زیارت ائمه اطهار (ع)
و امامزادگان نیز یکی دیگر از اشکال رایج مسافرت بود. در کل، مسافرت هزینههای
بسیار زیادی داشت و تبادلات مالی دوران پیشاصنعتی به نحوی بود که افراد نمیتوانستند
به خارج از منطقۀ خودشان سفر کنند یا در شهری غریب ساکن شوند و در آن امرار معاش
کنند. بنابراین پرسهزنی، مانند بسیاری از مسائل دیگر موضوعی جدید است که رابطۀ مستقیمی
با صنعتی شدن، احداث شهرهای مدرن، زمانهای فراغت از کار و … دارد. مجموعۀ این
عوامل، باعث شد تا پرسهزنی به عنوان یکی از وجوه اوقات فراغت به وجود بیاید. این
پدیده در شهرهای بزرگ شکل گرفت. پرسهزنان نیز کسانی هستند که از محیط شهری استفاده
میکنند؛ زیرا قدم زدن در شهر ویژگی مهم شهرهای جدید است. برای نمونه، در اروپا خیابانهایی
وجود دارد که محل اوقات فراغت و پرسه زدن است. بنابراین پرسهزنی کنشی فراغتی محسوب
میشود و ارتباط مستقیمی با خیابان دارد؛ البته پرسه زدن صرفاً محصور در خیابان
نیست و رفتن به سینما، تئاتر، کافه و رستوران نیز میتواند شامل آن شود. در حالی
که در شهرهای گذشته غیر از بازار محل دیگری برای قدم زدن وجود نداشت و بازار نیز
محل کسبوکار و خرید مایحتاج زندگی بود. بنابراین، در شهرهای سنتی مسئلۀ پرسهزنی
مطرح نبوده است. ولی شکلگیری خیابان به نحو مدرن که امروز با آن روبهرو هستیم،
جایی است که دقیقاً پرسهزنی را به عنوان کنش فراغتی ایجاد میکند. تا پیش از ورود
ابزارهای ارتباطی جدید و به طور خاص، رسانههای اجتماعی نظیر اینترنت و…، پرسهزنی همیشه
با خیابان همبسته بوده است. پس برای درک مفهوم پرسهزنی باید فرایند صنعتی شدن،
شیوة تولید سرمایهداری و مکانسیم مصرف را درک کنیم. زیرا تا پیش از گسترش رسانههای
جدید، فرایندهای مذکور از مکانیسمهای اصلی پرسهزنی محسوب میشوند.
برای مطالعه ادامه این مطلب باید آن را خریداری کنید
سبد خرید شما در حال حاضر خالی است.