جامعۀ ایرانی طی دو دهۀ اخیر همیشه میزبان ورودی‌های رنگارنگی بوده که گاهی یا به شکل «هنر» یا بدیلی از «سبک ‌زندگی» از آن نام برده شده است. در میان شبکه‌ای شدن جهان ِ پیرامون و حلول امر ِ مدرنیته در کالبد «دهکدۀ جهانی»، دستیابی و یکی‌شدن با فرهنگ‌هایی از آن سوی مرزها دیگر سخت نیست. شاید هیچ‌گاه جامعۀ ایرانی برای ورود «هنر-سبک ‌‍زندگی رپ» یا «هیپ‌هاپ» فرش قرمز پهن نکرد؛ اما این میهمان ناخوانده در ابتدای دهۀ هشتاد چنان سیال وارد بخشی از زندگی جوانان شد که دیگر امروز از آن به‌عنوان بخش جدانشدنی زندگی شهروند ایرانی نسل سومی و یا حتی نسل چهارمی [بعد از انقلاب] یاد می‌شود. با ورود این خرده‌فرهنگ به ایران و تلاقی آن با پیشرفت مسئلۀ «شرط‎‌بندی» در اواسط دهۀ هشتاد، تلفیقی از استفادۀ ابزاری از رپ برای «درآمدزایی بیشتر» و یا بالعکس، استفاده کارتل‌های اقتصادی از رپ را برای «دیده‌شدن و معتبر جلوه‌داده‌شدن» شاهد بودیم. درنوشتۀ زیر بنا داریم تا با بررسی سیر ورود خرده‌فرهنگ «رپ» به جامعۀ ایرانی، گره‌خوردن آن با مسئلۀ سایت‌های شرط‌بندی را بررسی کنیم.

دو میهمان ناخوانده در ایران؛ توتو و رپ

سبک موسیقی رپ که در دهۀ ۱۹۶۰ سیاه‌پوستان آمریکایی در برانکس (واقع در نیویورک) آن را به‌وجود آوردند، نوعی سلاح مبارزه جوانان سیاه با تبعیض‌های نژادی رایج در آن زمان بود و به همین دلیل بود که به‌خاطر بیان مشکلات زندگی در گِتوها (جایی برای زندگی مردمی که جزو اقلیت یک شهر به حساب می‌آیند) به موسیقی گتو نیز شهرت دارد.

درست در سال‌های ابتدایی دهۀ هشتاد، نوع ایرانیزه‌شدۀ موسیقی رپ بیشتر خود را نمایان کرد. شاید مخاطبان به یاد دارند که نخستین بار با پخش مستند «شوک» نام این گروه از هنرمندان زیرزمینی بیشتر نمایان شد؛ اگرچه تهیه‌کنندگان آن برنامه در کمال بی‌سلیقگی، خوانندگان رپ را شیطان‌پرست، قاچاقچیان مواد مخدر و یا با بسیاری دیگر از القاب زننده معرفی کردند.

نسلی که در سال‌های دهۀ هشتاد طعم دانشجویی را چشیده باشد، شاید به یاد بیاورد که سرریز برگه‌های «توتو» یا همان برگه‌های هفتگی شرط‌بندی لیگ‌های معتبر فوتبال ابتدا در محیط دانشگاه و در بین دانشجویان خوابگاهی رؤیت شد؛ برگه‌های کوچکی که فارغ از علاقه‌مندی شما به تیم مورد علاقه‌تان، باید براساس یک استراتژی محاسبه‌گر و آینده‌پژوهانه(!) پُر می‌شد.