* پیشنهاد می‌کنم برای شروع گفت‌وگو ابتدا به تعریف NEET بپردازیم. از نظرگاه شما تعریف کلی NEET چیست؟

NEET سرواژه‌ای است که در شاخص‌های بازار کار جا افتاده و خلاصۀ عبارتNot in Employment, Education or Training است که اولین بار در انگلستان، در اواخر قرن بیستم (سال 1999) برای توصیف جوانانی که در اشتغال، آموزش یا مهارت آموزشی درگیر نیستند، به کار گرفته شد. بحث اصلی این بود که بخشی از جوانان یا ترک تحصیل می‌کردند یا بعد از فراغت از تحصیل در هیچ کاری شاغل نمی‌شدند، آموزش‌های مدرسه و دانشگاه را رها می‌کردند و از طرفی درگیر مهارت‌آموزی نبودند. این اصطلاح سپس به کشورهای دیگر در اتحادیۀ اروپا و همچنین خارج از مرزهای اروپا به کشورهایی مانند کانادا، ژاپن یا مکزیک گسترش پیدا کرد. از ابتدا تعریف مشخص، دقیق و مورد توافقی از NEET وجود نداشت و کشورها برحسب شرایط اقتصادی و اجتماعی خود و ادراکی که از جوانان داشتند -بازۀ سنی جوانان – NEET را تعریف می‌کردند و تفاوت‌هایی در تعریف زیرگروه‌های مختلف در کشورها وجود داشت. این اصطلاح زمانی که وارد کشور ما شد در ابتدا خیلی خوب شناخته نشد، حتی می‌توان گفت که خوب فهم نشد.

* مشکل NEET از چه زمانی در نظام سیاست‌گذاری ایران به‌عنوان یکی از گروه‌های خاص سیاست اجتماعی مورد توجه قرار گرفت و دراین‌باره سخن گفته شد؟

اصطلاح NEET به‌طور خاص، کمتر از پنج، شش سال است که در ایران مورد توجه قرار گرفته است. پیش از آنکه دربارۀ ایران صحبت کنیم لازم است بدانیم که به‌طورکلی دو دیدگاه متضاد و متفاوت در بحث ادبیات NEET وجود دارد. یک دیدگاه منفی که معمولاً در روزنامه‌ها یا اظهارنظر مقامات مسئول دیده می‌شود؛ طبق این دیدگاه، NEET جوانانی بیکار و علاف هستند که خودشان نمی‌خواهند کار پیدا کنند و تنبلی از خودشان است. دیدگاه مقابل، دیدگاه محافل دانشگاهی است؛ این دیدگاه بر این باور است که جامعه، جوانان را به این وضعیت می‌رساند و تحرک اجتماعی و امکان کاریابی را از آن‌ها می‌گیرد.

به‌عنوان‌مثال، در انگلستان این باور وجود داشت که اغلب فرزندان خانواده‌های فقیر ذیل NEET قرار می‌گیرند، به این دلیل که طبقۀ متوسط می‌تواند مهارت‌های اجتماعی، شخصی و شغلی را برای فرزندانشان خریداری کند، لکن طبقۀ فقیر و طبقات محروم کمتر می‌تواند به این امکانات دسترسی پیدا کند و احتمال اینکه به NEET تبدیل شوند، بیشتر است.

این دو رویکرد مثبت و منفی از ابتدا وجود داشته است. واقعیت این است، در ابتدا و آن زمانی که اصطلاح NEET به کشور ما وارد شد، نسبت به آن، رویکرد منفی وجود داشت. چندی بعد که نرخ NEET جزو شاخص‌های کلیدی بازار کار تعریف شد، با توجه به اینکه وزارت کار در ایران در تعریف شاخص‌ها و متغیرهایی که برای اصطلاحات بازار کار دارد، تابع سازمان بین‌المللی کار (ILO) است، ایران نیز از این شاخص استفاده کرد و به تعریف NEET پرداخت. تعریفی که در آن زمان، با توجه به شرایط بازار کار و تعاریف مورد قبول وزارت کار و رفاه اجتماعی در ایران صادر شد، این بود که NEET گروهی از جوانان 15 تا 29 سال هستند که شاغل (استخدام تمام‌وقت، پاره‌وقت، خوداشتغالی) نیستند و همچنین مشغول به تحصیل یا مهارت‌آموزی نیز نیستند. طبق این تعریف، طبقه‌بندی‌ها و زیرگروه‌ها مشخص‌می‌شود؛ مثلاً ما دانشجویان و دانش‌آموزان و کسانی را که در مراکز آموزشی یا فنی و حرفه‌ای در حال گذراندن دوره‌ هستند جزو NEET حساب نمی‌کنیم؛ همچنین زنان خانه‌دار نیز ذیلNEET قرار نمی‌گیرند، چون دنبال کار نیستند.