بازنمایی NEET محصول سبک زندگی در جامعهای استبدادی است که در آن فیلمساز بهرغم همدلی با شخصیتهایش نمیتواند تلاش برای تغییر وضع موجود را در فرجام آنها ببیند و ناچار این عصیان و خشم به درون شخصیتها بازتاب مییابد
نگاهی به بازنمایی NEET در سینما؛ از امر اجتماعی به امر اخلاقی
پژوهشگر سینما
جنبش هیپیها در دهۀ 1960 اگرچه با بنمایههای اعتراضی مشخصی مانند اعتراض به جنگ ویتنام، آغاز و با الگو قراردادن (ضد) ارزشهای نسل «بیت» به مهمترین جریان «کانترکالچر» بدل شد، بااینحال تنها یک دهه کافی بود تا تمامی آن طغیانها و اعتراضات و هنجارشکنیها در شکل مهندسیشدۀ فرهنگ سرمایهداری انحلال یافته و سویههای اعتراضی آن جای خود را به پوستهای تخدیری و سرگرمکننده دهد.
طرح مسئلۀ جوانان بدون آموزش و تحصیلات و شغل (NEET) در سه دهۀ اخیر درونمایۀ فیلمهای متعدد سینمایی بوده است. در برخی از این فیلمها کارگردان نگاهی مثبت و آنارشیستی به این نیروی جوانی و طغیانگر دارد و آن را واجد پتانسیلی برای تغییر فرماسیونهای محافظهکارانۀ سرمایهداری (خانواده، سلسلهمراتب کاری و…) میداند و در برخی دیگر این انرژی رها و تنندادن به اسلوبهای از پیش مقدر به بزهکاری صرف تقلیل داده شده است. در رویکردهایی اینچنینی معمولاً پرداختن به مسئلۀ NEET بهانهای است برای به زیر ذرهبین بردن مسائل مهمتر اجتماعی و طبقاتی که در واقع علت بروز چنین رفتارهایی از جانب این گروه را تا حد زیادی توجیهپذیر میکند. نکتۀ قابلتوجه در این خصوص این است که شکل بازنمایی این گروه در سینمای جهان ارتباط بسیاری با جغرافیا و تاریخ اجتماعی آن سرزمین دارد. در این خصوص شاید اشارهای به بازنمایی NEET در سینمای ایران نیز جالب توجه باشد.
در سینمای پیش از انقلاب، NEET نخستین بار در میانۀ دهۀ 1350 بر پردۀ سینما ظاهر شد، شکلی از سینمای تلخ که مشخصاً در فیلمهای «فرزان دلجو» و «محمد مجاهد» ظاهر شد: «ماهیها در خاک میمیرند»، «بوی گندم»، «شب غریبان»، «یاران» و «علفهای هرز» ازجملۀ این فیلمها بودند که حتی از عناوین آنها نیز میتوان دریافت با چه رویکردی با مسئلۀ NEET روبهرو میشوند؛ جوانانی بدون تحصیلات و بیکار که در فضای پرالتهاب این دهه، بیکاری آنها به شکلی از بیهویتی بدل میشود.
این موضوع از اساس با شکل بازنمایی NEET در سینمای جهان (بهویژه غرب) تفاوت ماهوی دارد. در سینمای غرب -همانطورکه گفته شد- بی قیدی و هنجارشکنی این گروه در تنندادن به هنجارهای جامعۀ بورژوایی و نظام سرمایهداری یا به شکل عصیانی انقلابی تعبیر میشود و یا بهصورت جنبهای عیاشانه و تنپرورانه نفی میشود. بااینحال، بازنمایی NEET بهعنوان یک پتانسیل اجتماعی مأیوس و خودویرانگر محصول سبک زندگی در جامعهای استبدادی است که در آن فیلمساز بهرغم همدلی با شخصیتهایش نمیتواند سویههای انقلابی و تلاش برای تغییر وضع موجود را در فرجام آنها ببیند و ناچار این عصیان و خشم به درون شخصیتها بازتاب یافته و موجب آن میشود تا قهرمانان فیلم چاره را در ازبینبردن خود بیابند.
مطالعۀ ادامه این مطلب نیازمند خریداری است
سبد خرید شما در حال حاضر خالی است.